U svijetu drumskog prevoza postoje različite vrste robe koje se svakodnevno transportuju širom Evrope i svijeta. Međutim, ne zahtijevaju sve iste uslove. Dok se većina tereta prevozi u standardnim uslovima i ne predstavlja rizik po ljude i okolinu, određena roba – poput eksploziva, zapaljivih tečnosti, toksičnih supstanci i sličnog – mora se transportovati u skladu s posebnim pravilima i pod dodatnim mjerama sigurnosti. Takav specijalni prevoz poznat je pod nazivom ADR.
Šta je ADR?
ADR je skraćenica za “Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route”, odnosno Evropski sporazum o međunarodnom drumskom prevozu opasne robe. Ovaj dokument je potpisan još 1957. godine u Ženevi pod pokroviteljstvom Ujedinjenih nacija, a do danas ga je ratifikovalo preko 50 država.
Sporazum detaljno reguliše kako, gdje i pod kojim uslovima se opasna roba može transportovati cestovnim putem. Cilj je smanjenje rizika za vozače, druge učesnike u saobraćaju, stanovništvo i okolinu.
Obični transport – šta podrazumijeva?
Obični transport podrazumijeva prevoz robe koja ne predstavlja opasnost po ljude, vozila ili okolinu. U ovu kategoriju spadaju namještaj, prehrambeni proizvodi, tekstil, građevinski materijali, tehnička roba i slični komercijalni tereti.
Za obavljanje običnog transporta dovoljna je dozvola za prevoz, registrovano vozilo i vozačka dozvola odgovarajuće kategorije (najčešće C ili CE).
Ključne razlike između ADR i običnog transporta
1. Zakonodavni okvir
ADR prevoz se obavlja isključivo prema međunarodnim propisima koji su strogo definisani i stalno se ažuriraju. Vozači i firme koje obavljaju ADR transport moraju imati posebna odobrenja, licence i sertifikate. Kod običnog transporta se primjenjuju nacionalni i osnovni EU zakoni o drumskom saobraćaju.
2. Obuka vozača
Vozač koji želi da vozi ADR mora imati ADR sertifikat, koji se dobija nakon polaganja ispita iz oblasti sigurnosti, poznavanja klasifikacija opasne robe, reagovanja u hitnim situacijama i pravilne upotrebe opreme. Obični vozači nemaju ovu obavezu.
3. Vrsta robe
ADR reguliše transport robe kao što su eksplozivi, zapaljive tečnosti i gasovi, radioaktivni materijali, otrovi, korozivne materije i drugi hemijski agensi. Kod običnog prevoza se transportuje roba koja nije klasifikovana kao opasna.
4. Oprema u vozilu
ADR vozila moraju imati kompletnu sigurnosnu opremu: protivpožarne aparate, absorbente za hemikalije, zaštitne maske, rukavice, reflektujuće prsluke, oznake upozorenja i narandžaste tablice koje označavaju klasu opasnosti. Kod običnog transporta to nije obavezno.
5. Oznake i deklaracija
Sva ADR vozila moraju biti jasno označena tablicama i naljepnicama koje ukazuju na vrstu opasnosti koju prevoze (npr. eksploziv, toksično, zapaljivo). Takođe, pošiljka mora biti precizno deklarisana sa sigurnosnim listovima (MSDS) i klasifikacijom. U običnom transportu to nije slučaj.
6. Kontrole i nadzor
ADR prevoz je podložan češćim i strožijim kontrolama, kako na graničnim prelazima, tako i na rutinskim kontrolnim tačkama. Kazne za nepoštovanje ADR pravila su visoke. Obični transport podliježe standardnim saobraćajnim kontrolama.
Zašto je ADR važan?
Prevoz opasne robe nosi potencijalne posljedice po zdravlje ljudi, imovinu i prirodu. Upravo zbog toga je neophodno da postoji stroga regulativa koja štiti sve učesnike u lancu transporta. ADR omogućava da se takva roba transportuje uz maksimalne mjere bezbjednosti i uz minimalni rizik.
Ujedno, firme koje obavljaju ADR transport moraju imati dodatne dozvole, osiguranje i obučene dispečere, što ih izdvaja i na tržištu – ali nosi i dodatnu odgovornost.
Zaključak
Iako su i ADR i obični transport neophodni za funkcionisanje privrede, razlika među njima je ogromna. ADR traži dodatna znanja, opremu, obuku i odgovornost, dok se obični transport odnosi na robu koja ne predstavlja direktnu opasnost.
Za vozače, to znači da ADR nudi potencijalno bolje uslove i višu platu – ali i više stresa, papirologije i zakonskih obaveza. Izbor između ADR i običnog transporta zavisi od profila vozača, firme i vrste robe koja se prevozi.
